– شرایط غذای مکملی که به نوزاد در اولین مرتبه داده می شود باید نرمی، سادگی و کمترین امکان ایجاد آلرژی را تامین کند؛ در این راستا در اکثر مواقع از برنج استفاده می‌شود تا آن را به صورت فرنی آرد برنج درست کنند.

– غذای مناسب دیگر می تواند حریره بادام باشد که اکثر کودکان علاقه مند به طعم آن هستند. حساسیت به بادام درختی که حریره از آن تهیه می‌شود بسیار کم است و بادامی که ممکن از بچه ها به آن حساسیت نشان دهند، بادام زمینی و بادام هندی است.

– غذای کمکی در روز اول یک‌بار و باتوجه به میل شیرخوار، یک تا دو قاشق مرباخوری از فرنی آرد برنج است که صبح بلافاصله پس از تغذیه با شیر مادر داده می‌شود.

– در صورت میل و درخواست شیرخوار مقدار غذای کمکی در روز دوم می تواند به دوبار برسد(یک تا دو قاشق مرباخوری صبح و یک تا دو قاشق مرباخوری ظهر) و از روز سوم تا هفتم به تدریج بر تعداد قاشق‌ها اضافه می‌شود تا به 5 تا 10 قاشق مرباخوری برسد.

– اگر متوحه شدید که شیرخوارتان فرنی یا حریره بادام را دوست ندارد، می‌توانید یک حلقه موز رسیده یا یک تکه سیب درختی را پس از جدا کردن پوست آن، رنده کرده و به فرنی یا حریره بادام اضافه کنید. همینطور «به» میوه خوش‌طعمی است که یک قاچ پخته شده آن می‌تواند طعم غذای کودک را دوست داشتنی تر کند.

در نظر داشته باشید تا قبل از یک‌سالگی این خوراکی ها را نباید به فرزندتان بدهید:

– عسل، سفیده تخم‌مرغ، شکلات، بادام‌ زمینی، خربزه، کیوی، آلبالو، گیلاس، انواع توت (توت فرنگی، توت سفید، شاه‌توت، تمشک)، نوشابه‌های صنعتی، آبمیوه‌‌های صنعتی، قهوه، کاکائو، چیپس، پفک، سوسیس، کالباس و همبرگر.

– حتی شیرگاو تا پایان 12 ماهگی به عنوان یک وعده نباید به نوزاد داده شود، ولی استفاده مقدار کمی از آن در تهیه فرنی، حریره بادام، سوپ و … اشکالی ندارد.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته دوم (ماه هفتم)
برنامه هفته اول به اضافه سوپ گوشت

– گوشت غذایی است که برای این هفته در نظر گرفتنه شده است. گوشت ماهیچه گوسفند، سینه یا ران مرغ یا بوقلمون یا گوشت چرخ‌کرده بدون چربی گوسفند گزینه های خوبی هستند.

– بنابراین وعده‌‌های غذای کمکی شیرخوار در هفته دوم ماه هفتم دوبار در روز است، و غذای او علاوه بر فرنی یا حریره بادام سوپی است با غلظت نزدیک به غلظت ماست که مخلوطی از برنج و گوشت می باشد. یکی دو روز بعد از شروع هم میتوانید مقداری هویج در غذای او ریخته تا آب آن را به همراه سوپ میل کند.

– در ابتدا دادن یک تا دو قاشق مرباخوری سوپ در وعده ظهر نوزاد، کافی است. و به تدریج مقدار آن بسته به میل شیرخوار افزایش می‌یابد تا جایگزین فرنی یا حریره بادام وعده ظهر او شود. بدین صورت کودک در اواخر هفته دوم، صبح‌ها از فرنی یا حریره بادام و ظهرها از سوپ تغذیه می شود.

– پس از مدتی برای تنوع دادن به محتوای سوپ می‌توان به مرور از انواع سبزی‌ها مانند گشنیز، شوید، کرفس، جعفری، کدوخورشی، کدوحلوایی، لوبیاسبز و سیب‌زمینی نیز استفاده نمود.

 
تغذیه مکمل نوزاد در هفته سوم (ماه هفتم)
برنامه هفته دوم به همراه پوره سبزی ها

– در هفته سوم می توان تعداد وعده‌‌های غذایی را به سه مرتبه در روز افزایش داد و نوازدتان علاوه بر فرنی و سوپ، از پوره انواع سبزی‌ها مانند پوره سیب‌زمینی، هویج و … هم استفاده کند.

– ضمنا استفاده از شیر مادر یا شیر پاستوریزه، کره یا کمی آب مرغ یا آب گوشت می تواند روش مفیدی برای نرم کردن پوره باشد.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته چهارم (ماه هفتم)
برنامه هفته قبل با ایجاد تنوع در سوپ ها

– حال به زمانی رسیدیم که باید از انواع سبزی در سوپ فرزند عزیزتان استفاده نمایید.

– در این هفته هم تعداد وعده‌‌های غذا سه بار در روز بوده و مانند هفته سوم می‌توان صبح‌ها فرنی، ظهرها سوپ‌‌های متنوع با انواع سبزی‌ها و عصرها نیز پوره یکی از انواع سبزی‌ها را به نوزاد داد.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته اول (ماه هشتم)

– می توانید ضمن دنبال کردن برنامه های قبلی، زرده تخم‌مرغ پخته و سفت شده هم به برنامه غذایی شیرخوار اضافه نمایید. روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم‌مرغ را برداشته با کمی شیر مادر یا آب جوشیده شده، نرم کرده و به شیرخوار بدهید.

– علاوه بر دادن فرنی یا حریره، هر روز صبح مقداری زرده تخم‌مرغ به‌ غذای نوزاد اضافه شود تا ظرف 10 روز به یک زرده کامل برسد. از این زمان به بعد، هر روز نصف زرده تخم‌مرغ به فرزندتان بدهید.

– اگر نوزاد از زرده سفت شده تخم‌مرغ را دوست نداشت، می‌توانید آن را در سوپ یا مقدار کمی شیر، رنده کرده و در کره یا روغن زیتون که داغ شده است بریزید و آن را مرتب به هم زنید، سپس به او بدهید.

– لازم به ذکر است که تهیه زرده تخم‌مرغ به صورت نیمرو مشکلی ایجاد نمی کند، اما دادن زرده تخم‌مرغ عسلی به نوزاد توصیه نمی‌‌شود.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته دوم به بعد (ماه هشتم)

– برای بهره مندی از غلطت بیشتر سوپ و البته تنوع مضاعف، می توانید با اضافه کردن بلغور جو یا حبوبات (عدس و ماش که هضم آسان‌‌تری دارند) برای کودکتان آش‌‌های خوشمزه ای تهیه کنید. از اواسط ماه هشتم به بعد علاوه بر پوره سبزی می‌توان میوه‌‌های رسیده و نرم مانند سیب، گلابی، هلو، زردآلو، انبه، گرمک، طالبی، آلو، هندوانه و موز سالم و رسیده را به‌تدریج به برنامه غذایی شیرخوار اضافه نمایید.

– توصیه می‌شود به فرزندتان آب‌میوه‌ خانگی به اندازه شش تا 12 قاشق مرباخوری در روز بدهید.

– همینطور می توانید از ماست در برنامه غذایی او استفاده کنید که اکثر شیرخواران عاشق آن هستند.

تغذیه مکمل نوزاد در ماه های نهم و دهم

– نوزادان در سن 9 ماهگی به آرامی می توانند انگشتان دست خود را کنترل کنند و بیشتر ایشان از این سن می‌توانند با دست خودشان غذا بخورند و مایعات درون لیوان را با استفاده از هر دو دست خود بنوشند.

– در 9 ماهگی، کودکان می‌توانند از غذاهای غلیظ تر مثل حلیم و پلو را بخورند و غذاهای انگشتی را با دست خود بردارند. این زمان بهترین وقت برای ارائه غذاهای جامد نرم  است و اگر این غذاها از حدود 10 ماهگی به بچه داده نشود، احتمال مبتلا شدن به مشکلات تغذیه‌ای کودک افزایش می یابد.

– در طول ماه های نهم و دهم، میتوانید علاوه بر برنامه غذایی ماه هشتم، نان، ذرت، ماکارونی، رشته فرنگی و سایر حبوبات (به جز نخود و لپه) به برنامه غذایی کودک اضافه نمایید.

– در کل می توانید در این بازه زمانی انواع سوپ‌ها، آش‌ها، حلیم‌ها و پلوهایی که محتوی گندم، ذرت و حبوبات اند را تهیه کنید.

– قبل از پختن غذای کودک باید لوبیاها (چیتی، قرمز، چشم بلبلی، سفید و …) را از شب قبل خیس کرده و پس از اینکه کاملا پختند به غذا اضافه نمایید.

– اگر خواستید می توانید از نان سنگک (ترجیحا) تکه هایی کنده و به دست کودک بدهید تا بخورد. البته باید بسیار مراقب باشید چون یک لحظه غفلت و اشتباه خوردن نان باعث بروز اتفاقات خطرناکی می شود.

غذاهای دوست داشتنی انگشتی

در بالا اشاره کردیم که از اواخر ماه هشتم به بعد کودک قادر است مواد غذایی را با انگشت خود بردارد و به دهان بگذارد. این کار که تغذیه با انگشت نام دارد، سبب تشویق کودک به عمل جویدن و تغذیه توسط خود او می‌شود.

– از دید تکاملی و تغذیه‌ای تغذا خوردن کودک با انگشتش مهم بوده و باید تلاش شود غذای کودک مناسب سن او تهیه و با روش صحیح به او ارائه شود.

برخی از غذاهای انگشتی در این دوره زمانی عبارتند از:

تکه‌‌های کوچک هویج، سیب‌زمینی، کرفس، نخودفرنگی و باقلا سبز، عدس، تکه‌‌های گوشت بدون چربی یا کوفته قلقلی که کاملا پخته شده و با پشت قاشق له شده باشند. برای نرم کردن همه آنها می‌توان از کمی کره یا خامه هم استفاده کرد.

تکه‌هایی از میوه‌‌های رسیده و سالم فصل مانند سیب، هلو، طالبی، گرمک، گلابی و موز هم مناسب هستند.

– حتما هنگام خوردن غذاهای انگشتی، فردی پیوسته در کنار کودک حضور داشته باشد و غذا خوردن او را زیر نظر بگیرد.

تغذیه مکمل نوزاد در ماه های یازدهم و دوازدهم

در این بازه زمانی، با لحاظ کردن تنوع، قوام و غلظت غذاها می توان به مهارت جویدن نوزاد به خوبی کمک کرد. با آشکار شدن دندان‌ها و تکامل مهارت‌‌های حرکتی ظریف، فرزندتان می‌تواند تکه‌هایی از غذا را بکند، بجود، به عقب دهان ببرد و آن را ببلعد. نوزادی که هنوز دندان درنیاورده است این کار را با لثه‌ها و آرواره‌‌های خود انجام می‌دهد بنابراین باید این مهارت‌ها را با ارائه غذاهایی که می‌شود با دستش بردارد و آن را بجود، تقویت کرد.

(هنگام غذاخوردن کودک، حضور و نظارت دقیق مادر یا جانشین او الزامی است)

– در این دو ماه می‌توان انواع کته‌ها، پلوها و خوراک‌ها را در برنامه غذایی شیرخوار گنجاند.

– دفعات تغذیه کمکی مانند ماه‌‌های نهم و دهم، سه تا چهار وعده در روز است و در صورت تمایل شیرخوار، می‌تواند همراه با یک یا دو میان وعده باشد.

– در تهیه غذای کودک باید از یکی از انواع گوشت‌‌های قرمز (گوسفند، گوساله، شتر، جگر) یا گوشت سفید مانند ماهی یا گوشت پرندگان (مرغ، اردک، غاز، کبک و بوقلمون) همچنین تخم‌مرغ، پنیر، غلات، حبوبات و سبزی‌ها استفاده کرد.

– اضافه کردن گرد نعناع، جعفری، کرفس و چاشنی‌هایی مانند آب لیموترش تازه، آب نارنج تازه یا گرد لیمو امانی در آخرین لحظات پخت غذا، غذای کودک را خوشمزه‌تر می‌کند.

– به یاد داشته باشید اضافه کردن نمک به غذای کودک ممنوع است. در نقطه مقابل مصرف چغندر، شلغم و اسفناج از ماه یازدهم به بعد مجاز است.

– به عنوان میان‌وعده می‌توان از تکه‌‌های کوچک میوه، عدسی، نان و خرما، مسقطی، شله‌زرد، انواع حلواهای خانگی (با آرد برنج یا گندم)، بیسکویت‌‌های ساده که بدون کرم و خامه باشند همچنین بستنی پاستوریزه ساده استفاده کرد.

– نان‌‌های برشته که بتوان روی آن کره یا ماست چکیده سالم قرار داد همچنین تکه‌‌های کرفس، هویج یا سیب‌زمینی پخته شده همراه با کره نیز میان‌وعده‌‌های مفید و مناسبی هستند.

3 نکته مهم

– از اول هفت ماهگی که غذای کمکی شروع می‌شود تا پایان 12 ماهگی، غذای اصلی نوزاد هنوز شیر مادر است. از این‌ جهت شیرخوار طی شب و روز به طور مکرر و برحسب تقاضا و تمایل خود (و البته قبل از هر وعده غذای کمکی) با شیر مادر باید تغذیه شود تا تمامی نیازهای اساسی بدن او بطور کامل تامین شود. مجددا تاکید می‌شود غذای کمکی بعد از تغذیه با شیر مادر یا در فاصله تغذیه از دو سینه مادر باشد.

– از دادن آب سالم (جوشیده و خنک شده) چند بار در روز غافل نشوید.

– زمان غذای کمکی بهتر است براساس برنامه خواب نوزاد تنظیم شود؛ مثلا برای شیرخواری که حدود ساعت 10 صبح از خواب بیدار می‌شود می‌توان صبحانه را در آن زمان و سایر وعده‌‌ها را در طول روز ادامه داد در این صورت ممکن است آخرین وعده غذایی کمکی به شرطی که شیرخوار هنوز بیدار باشد به ساعات اولیه شب موکول شود.

 
تهیه شده: نی نی سلامت – ninisalamat.com

ادامه مطلب

آلرژی به شیر (حساسیت به پروتئین شیر گاو) در نوزادان شیرخوار

یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی دوران کودکی حساسیت نوزاد به شیر گاو مصرفی توسط مادر است که در بیش از ۷ درصد نوزادان و خردسالان مشاهده می‌شود. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند کمتر از نوزادانی که شیر خشک می‌خورند دچار این نوع حساسیت می‌شوند. عدم تحمل پروتئین شیر عارضه‌ای است که در اثر آن دستگاه گوارش کودکان خردسال، به ویژه نوزادان، نسبت به پروتئین شیر حساسیت نشان می‌دهد. در نهایت حساسیت اکثر کودکان از بین می‌رود و به ندرت پیش می‌آید که علائم تا دوران بزرگسالی استمرار داشته باشد. بسیاری از نوزادان به غذاهایی مانند تخم مرغ و بادام زمینی نیز حساسیت دارند. اگر فرزندتان به شیر آلرژی دارد، باید شیر، فراورده‌های لبنی و تمام غذاهای حاوی شیر را از رژیم غذایی وی حذف کنید.

آلرژی به شیر چیست؟

نوزادانی که به شیر حساسیت دارند، سیستم ایمنی بدنشان واکنش منفی به پروتئین‌های موجود در شیر گاو نشان می‌دهد. اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه کند، بروز حساسیت به معنی واکنش نشان دادن به فراوده‌های لبنی مصرفی مادر است، پروتئین‌های شیر از شیر سینه به نوزاد شیرخوار منتقل می‌شود؛ اما اگر نوزاد شیر خشک می‌خورد، در اصل به پروتئین‌های شیر گاوی موجود در شیر خشک حساسیت دارد. در هر حال سیستم ایمنی پروتئین گاوی را یک ماده خارجی تلقی می‌کند و بدن در تلاش برای دفع حمله هیستامین و مواد شیمیایی دیگری تولید می‌کند که باعث بروز علائم آلرژیک در بدن می‌شود. بعضی نوزادان به شیر گوسفند و بز نیز حساسیت دارند، چون این شیرها نیز حاوی پروتئین‌های مشابهی هستند.

فقط حدود ۲ تا ۷٫۵ درصد از نوزادان زیر یک سال به شیر گاو آلرژی دارند. این حساسیت معمولاً تا سن سه سالگی از بین می‌رود، البته حساسیت در بعضی موارد تا سن ۶ یا ۸ سالگی نیز باقی می‌ماند. حساسیت به شیر گاو گاهی تا دوران بزرگسالی نیز برطرف نمی‌شود، به ویژه اگر سابقه خانوادگی حساسیت به شیر وجود داشته باشد.

آلرژی به شیر یا عدم تحمل لاکتوز

حساسیت به لبنیات یا شیر و عدم تحمل لاکتوز ارتباطی به هم ندارند. بروز علائم در نوزادان دچار آلرژی به شیر یا لبنیات به این دلیل است که سیستم ایمنی شیر و دیگر فراورده‌های لبنی را به مثابه مهاجمی خطرناک می‌بیند و واکنش نشان می‌دهد. این واکنش کهیر، دل آشوبه، استفراغ، مدفوع خونی و حتی شوک آنافیلاکسی را به دنبال دارد که یک واکنش آلرژیک کشنده محسوب می‌شود. اما عدم تحمل لاکتوز از این موضوع نشأت می‌گیرد که دستگاه گوارش نوزاد نمی‌تواند قند شیر (لاکتوز) را به دلیل کمبود لاکتاز هضم کند. لاکتوز آنزیمی است که توسط سلول‌های موجود در غشاء پوشش دهنده روده کوچک تولید می‌شود و وجود آن برای سوخت و ساز لاکتوز ضروری است.

علل

پزشکان از علت دقیق عدم تحمل پروتئین شیر اطلاع ندارند و فقط می‌دانند که این عارضه نوعی واکنش آلرژیک در دستگاه گوارش است. هیچ شواهدی دال بر ارثی بودن عدم تحمل پروتئین شیر و تاثیر زود یا دیر شیر دادن بر بروز این حساسیت وجود ندارد.

علائم

نخستین علائم آلرژی به شیر در نوزادان غالباً چند روز تا چند هفته پس از نخستین تغذیه نوزاد با شیر خشک تهیه شده از شیر گاوی بروز می‌یابد.

شایع‌ترین علائم آلرژی به شیر در نوزادان شیرخوار عبارت است از:

• تف کردن مکرر نوزاد
• استفراغ
• نشانه‌های دل درد یا علائم کولیک مانند، از قبیل گریه مداوم و شدید و بی‌قراری نوزاد به ویژه پس از شیر خوردن
• اسهال
• مدفوع خونی
• کم بودن وزن نوزاد
• کهیر
• راش زبر و ناهموار
• سرفه کردن یا خس خس سینه نوزاد
• گرفتن بینی و ریزش اشک از چشم نوزاد
• سخت نفس کشیدن و ورم به ویژه در دهان و گلو یا حتی بروز واکنش آلرژیک مرگبار آنافیلاکسی

برخی نوزادان واکنشی تاخیری به شیر گاو دارند و علائم پس از چند ساعت یا حتی چند روز بعد بروز می‌یابد.‌ اگزما، رفلاکس (بالا آوردن مقدار نسبتاً زیادی شیر)، کولیک، اسهالی که گاهی مخاط و خون در آن وجود دارد، و یبوست با درصد شیوع کمتر از علائم این مشکل به شمار می‌آید.

تشخیص

اگر فرزندتان علائم آلرژی به شیر یا عدم تحمل لاکتوز را نشان می‌دهد، حتماً به متخصص اطفال مراجعه کنید تا ایشان با انجام معاینه، آزمایش مدفوع، سوال درباره سابقه خانوادگی آلرژی و یا حتی نمونه‌برداری از پوست ابتلا به هر دو مورد را بررسی کنند. اگر پزشک احتمال عدم تحمل لاکتوز را رد کند، از شما می‌خواهد تا شیر، حتی شیر سینه، را از تغذیه نوزاد حذف کنید یا شیرخشک فعلی را عوض کنید تا ببیند که آیا علائم برطرف می‌شود یا خیر. پس از یک هفته رژیم غذایی بدون شیر گاو، متخصص اطفال مجدداً شیر گاو را به برنامه غذایی کودک اضافه می‌کند تا ببیند که آیا نتایج آلرژیک بروز می‌یابد یا خیر.

درمان

خوشبختانه آلرژی بسیاری از نوزادان به شیر تا رسیدن به سن یک سالگی برطرف می‌شود و آلرژی اکثر نوزادان تا سه سالگی از بین می‌رود. در این بین اقدامات زیر برای درمان انجام می‌شود:

اگر نوزاد از شیر سینه مادر تغذیه کند، متخصص اطفال به مادر توصیه می‌کند تا لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کند تا ببیند که آیا تغییری در وضعیت کودک حاصل می‌شود یا خیر. مسلم است که ایجاد چنین تغییر بزرگی در برنامه غذایی آن هم برای مادری که باید نوزادی بی‌قرار را آرام کند، بسیار دشوار است، اما اگر مادر در نظر بگیرد که این تغییر می‌تواند مشکل را کاملاً حل کند با رغبت بیشتری این توصیه را رعایت خواهد کرد. البته مادر باید از پزشک سوال کند که چگونه پس از حذف لبنیات می‌تواند کلسیم و مواد مغذی کافی را دریافت کند.

تعویض شیر خشک

اگر نوزاد شیرخوار از شیر خشک تغذیه کند، متخصص اطفال تعویض شیر خشک را توصیه می‌کند. از آنجایی که بسیاری از نوزادان دچار آلرژی به شیر به سویا و شیر بز نیز حساسیت دارند، متخصص اطفال شیر خشک هیدرولیز شده را پیشنهاد می‌دهد که پروتئین‌های شیر موجود در آن شکسته شده است و کمتر باعث واکنش آلرژیک می‌شود.

• شیر خشک بر پایه پروتئین سویا: حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد از کودکان دچار آلرژی به شیر گاو می‌توانند این نوع شیر خشک را تحمل کنند. البته این محصول در صورت حساسیت به سویا توصیه نمی‌شود.
• شیرخشک هیدرولیز شده کامل (EHF): این نوع شیر خشک با آنزیم‌هایی تهیه شده است که اکثر پروتئین‌های ایجاد کننده علائم در نوزادان چار آلرژی به شیر گاو را تجزیه می‌کنند. شیر خشک هیدرولیز شده معمولاً نخستین انتخاب برای درمان این حساسیت است. با این حال برخی کودکان به این محصول نیز واکنش نشان می‌دهند. گاهی اوقات شیر خشک بر پایه آمینو اسید توصیه می‌شود. EHF با شیر خشک هیدرولیز شده جزئی از این نظر تفاوت دارد که محصول دوم برای کودکان دچار آلرژی به شیر گاو مناسب نیست.
• شیر خشک بر پایه آمینو اسید: این نوع شیر خشک برای حدود ده درصد از نوزدان دچار حساسیت به شیر لازم است. تقریباً تمام کودکان دچار آلرژی به شیر گاو و سویا می‌توانند شیر خشک بر پایه آمینو اسید را تحمل کنند.

آلرژی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند

اگر چه نوزادان بیشتر به غذاهایی که مستقیماً دریافت می‌کنند، مانند شیر خشک یا لبنیات، واکنش نشان می‌دهند، اما نوزادانی که از شیر مادر نیز تغذیه می‌کنند نیز به اندک پروتئینی که از رژیم غذایی مادر به شیر سینه منتقل می‌شود، واکنش نشان می‌دهند. متداول‌ترین غذایی که مصرف آن توسط مادر احتمال بروز حساسیت را در کودکان مستعد افزایش می‌دهد، شیر گاو است.

محصولات فاقد پروتئین گاوی در فروشگاه نی نی سلامت

ادامه مطلب

ادامه مطلب