آموزش کامل تغذیه تکمیلی شیرخواران 6 تا 12 ماهه

– شرایط غذای مکملی که به نوزاد در اولین مرتبه داده می شود باید نرمی، سادگی و کمترین امکان ایجاد آلرژی را تامین کند؛ در این راستا در اکثر مواقع از برنج استفاده می‌شود تا آن را به صورت فرنی آرد برنج درست کنند.

– غذای مناسب دیگر می تواند حریره بادام باشد که اکثر کودکان علاقه مند به طعم آن هستند. حساسیت به بادام درختی که حریره از آن تهیه می‌شود بسیار کم است و بادامی که ممکن از بچه ها به آن حساسیت نشان دهند، بادام زمینی و بادام هندی است.

– غذای کمکی در روز اول یک‌بار و باتوجه به میل شیرخوار، یک تا دو قاشق مرباخوری از فرنی آرد برنج است که صبح بلافاصله پس از تغذیه با شیر مادر داده می‌شود.

– در صورت میل و درخواست شیرخوار مقدار غذای کمکی در روز دوم می تواند به دوبار برسد(یک تا دو قاشق مرباخوری صبح و یک تا دو قاشق مرباخوری ظهر) و از روز سوم تا هفتم به تدریج بر تعداد قاشق‌ها اضافه می‌شود تا به 5 تا 10 قاشق مرباخوری برسد.

– اگر متوحه شدید که شیرخوارتان فرنی یا حریره بادام را دوست ندارد، می‌توانید یک حلقه موز رسیده یا یک تکه سیب درختی را پس از جدا کردن پوست آن، رنده کرده و به فرنی یا حریره بادام اضافه کنید. همینطور «به» میوه خوش‌طعمی است که یک قاچ پخته شده آن می‌تواند طعم غذای کودک را دوست داشتنی تر کند.

در نظر داشته باشید تا قبل از یک‌سالگی این خوراکی ها را نباید به فرزندتان بدهید:

– عسل، سفیده تخم‌مرغ، شکلات، بادام‌ زمینی، خربزه، کیوی، آلبالو، گیلاس، انواع توت (توت فرنگی، توت سفید، شاه‌توت، تمشک)، نوشابه‌های صنعتی، آبمیوه‌‌های صنعتی، قهوه، کاکائو، چیپس، پفک، سوسیس، کالباس و همبرگر.

– حتی شیرگاو تا پایان 12 ماهگی به عنوان یک وعده نباید به نوزاد داده شود، ولی استفاده مقدار کمی از آن در تهیه فرنی، حریره بادام، سوپ و … اشکالی ندارد.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته دوم (ماه هفتم)
برنامه هفته اول به اضافه سوپ گوشت

– گوشت غذایی است که برای این هفته در نظر گرفتنه شده است. گوشت ماهیچه گوسفند، سینه یا ران مرغ یا بوقلمون یا گوشت چرخ‌کرده بدون چربی گوسفند گزینه های خوبی هستند.

– بنابراین وعده‌‌های غذای کمکی شیرخوار در هفته دوم ماه هفتم دوبار در روز است، و غذای او علاوه بر فرنی یا حریره بادام سوپی است با غلظت نزدیک به غلظت ماست که مخلوطی از برنج و گوشت می باشد. یکی دو روز بعد از شروع هم میتوانید مقداری هویج در غذای او ریخته تا آب آن را به همراه سوپ میل کند.

– در ابتدا دادن یک تا دو قاشق مرباخوری سوپ در وعده ظهر نوزاد، کافی است. و به تدریج مقدار آن بسته به میل شیرخوار افزایش می‌یابد تا جایگزین فرنی یا حریره بادام وعده ظهر او شود. بدین صورت کودک در اواخر هفته دوم، صبح‌ها از فرنی یا حریره بادام و ظهرها از سوپ تغذیه می شود.

– پس از مدتی برای تنوع دادن به محتوای سوپ می‌توان به مرور از انواع سبزی‌ها مانند گشنیز، شوید، کرفس، جعفری، کدوخورشی، کدوحلوایی، لوبیاسبز و سیب‌زمینی نیز استفاده نمود.

 
تغذیه مکمل نوزاد در هفته سوم (ماه هفتم)
برنامه هفته دوم به همراه پوره سبزی ها

– در هفته سوم می توان تعداد وعده‌‌های غذایی را به سه مرتبه در روز افزایش داد و نوازدتان علاوه بر فرنی و سوپ، از پوره انواع سبزی‌ها مانند پوره سیب‌زمینی، هویج و … هم استفاده کند.

– ضمنا استفاده از شیر مادر یا شیر پاستوریزه، کره یا کمی آب مرغ یا آب گوشت می تواند روش مفیدی برای نرم کردن پوره باشد.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته چهارم (ماه هفتم)
برنامه هفته قبل با ایجاد تنوع در سوپ ها

– حال به زمانی رسیدیم که باید از انواع سبزی در سوپ فرزند عزیزتان استفاده نمایید.

– در این هفته هم تعداد وعده‌‌های غذا سه بار در روز بوده و مانند هفته سوم می‌توان صبح‌ها فرنی، ظهرها سوپ‌‌های متنوع با انواع سبزی‌ها و عصرها نیز پوره یکی از انواع سبزی‌ها را به نوزاد داد.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته اول (ماه هشتم)

– می توانید ضمن دنبال کردن برنامه های قبلی، زرده تخم‌مرغ پخته و سفت شده هم به برنامه غذایی شیرخوار اضافه نمایید. روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم‌مرغ را برداشته با کمی شیر مادر یا آب جوشیده شده، نرم کرده و به شیرخوار بدهید.

– علاوه بر دادن فرنی یا حریره، هر روز صبح مقداری زرده تخم‌مرغ به‌ غذای نوزاد اضافه شود تا ظرف 10 روز به یک زرده کامل برسد. از این زمان به بعد، هر روز نصف زرده تخم‌مرغ به فرزندتان بدهید.

– اگر نوزاد از زرده سفت شده تخم‌مرغ را دوست نداشت، می‌توانید آن را در سوپ یا مقدار کمی شیر، رنده کرده و در کره یا روغن زیتون که داغ شده است بریزید و آن را مرتب به هم زنید، سپس به او بدهید.

– لازم به ذکر است که تهیه زرده تخم‌مرغ به صورت نیمرو مشکلی ایجاد نمی کند، اما دادن زرده تخم‌مرغ عسلی به نوزاد توصیه نمی‌‌شود.

تغذیه مکمل نوزاد در هفته دوم به بعد (ماه هشتم)

– برای بهره مندی از غلطت بیشتر سوپ و البته تنوع مضاعف، می توانید با اضافه کردن بلغور جو یا حبوبات (عدس و ماش که هضم آسان‌‌تری دارند) برای کودکتان آش‌‌های خوشمزه ای تهیه کنید. از اواسط ماه هشتم به بعد علاوه بر پوره سبزی می‌توان میوه‌‌های رسیده و نرم مانند سیب، گلابی، هلو، زردآلو، انبه، گرمک، طالبی، آلو، هندوانه و موز سالم و رسیده را به‌تدریج به برنامه غذایی شیرخوار اضافه نمایید.

– توصیه می‌شود به فرزندتان آب‌میوه‌ خانگی به اندازه شش تا 12 قاشق مرباخوری در روز بدهید.

– همینطور می توانید از ماست در برنامه غذایی او استفاده کنید که اکثر شیرخواران عاشق آن هستند.

تغذیه مکمل نوزاد در ماه های نهم و دهم

– نوزادان در سن 9 ماهگی به آرامی می توانند انگشتان دست خود را کنترل کنند و بیشتر ایشان از این سن می‌توانند با دست خودشان غذا بخورند و مایعات درون لیوان را با استفاده از هر دو دست خود بنوشند.

– در 9 ماهگی، کودکان می‌توانند از غذاهای غلیظ تر مثل حلیم و پلو را بخورند و غذاهای انگشتی را با دست خود بردارند. این زمان بهترین وقت برای ارائه غذاهای جامد نرم  است و اگر این غذاها از حدود 10 ماهگی به بچه داده نشود، احتمال مبتلا شدن به مشکلات تغذیه‌ای کودک افزایش می یابد.

– در طول ماه های نهم و دهم، میتوانید علاوه بر برنامه غذایی ماه هشتم، نان، ذرت، ماکارونی، رشته فرنگی و سایر حبوبات (به جز نخود و لپه) به برنامه غذایی کودک اضافه نمایید.

– در کل می توانید در این بازه زمانی انواع سوپ‌ها، آش‌ها، حلیم‌ها و پلوهایی که محتوی گندم، ذرت و حبوبات اند را تهیه کنید.

– قبل از پختن غذای کودک باید لوبیاها (چیتی، قرمز، چشم بلبلی، سفید و …) را از شب قبل خیس کرده و پس از اینکه کاملا پختند به غذا اضافه نمایید.

– اگر خواستید می توانید از نان سنگک (ترجیحا) تکه هایی کنده و به دست کودک بدهید تا بخورد. البته باید بسیار مراقب باشید چون یک لحظه غفلت و اشتباه خوردن نان باعث بروز اتفاقات خطرناکی می شود.

غذاهای دوست داشتنی انگشتی

در بالا اشاره کردیم که از اواخر ماه هشتم به بعد کودک قادر است مواد غذایی را با انگشت خود بردارد و به دهان بگذارد. این کار که تغذیه با انگشت نام دارد، سبب تشویق کودک به عمل جویدن و تغذیه توسط خود او می‌شود.

– از دید تکاملی و تغذیه‌ای تغذا خوردن کودک با انگشتش مهم بوده و باید تلاش شود غذای کودک مناسب سن او تهیه و با روش صحیح به او ارائه شود.

برخی از غذاهای انگشتی در این دوره زمانی عبارتند از:

تکه‌‌های کوچک هویج، سیب‌زمینی، کرفس، نخودفرنگی و باقلا سبز، عدس، تکه‌‌های گوشت بدون چربی یا کوفته قلقلی که کاملا پخته شده و با پشت قاشق له شده باشند. برای نرم کردن همه آنها می‌توان از کمی کره یا خامه هم استفاده کرد.

تکه‌هایی از میوه‌‌های رسیده و سالم فصل مانند سیب، هلو، طالبی، گرمک، گلابی و موز هم مناسب هستند.

– حتما هنگام خوردن غذاهای انگشتی، فردی پیوسته در کنار کودک حضور داشته باشد و غذا خوردن او را زیر نظر بگیرد.

تغذیه مکمل نوزاد در ماه های یازدهم و دوازدهم

در این بازه زمانی، با لحاظ کردن تنوع، قوام و غلظت غذاها می توان به مهارت جویدن نوزاد به خوبی کمک کرد. با آشکار شدن دندان‌ها و تکامل مهارت‌‌های حرکتی ظریف، فرزندتان می‌تواند تکه‌هایی از غذا را بکند، بجود، به عقب دهان ببرد و آن را ببلعد. نوزادی که هنوز دندان درنیاورده است این کار را با لثه‌ها و آرواره‌‌های خود انجام می‌دهد بنابراین باید این مهارت‌ها را با ارائه غذاهایی که می‌شود با دستش بردارد و آن را بجود، تقویت کرد.

(هنگام غذاخوردن کودک، حضور و نظارت دقیق مادر یا جانشین او الزامی است)

– در این دو ماه می‌توان انواع کته‌ها، پلوها و خوراک‌ها را در برنامه غذایی شیرخوار گنجاند.

– دفعات تغذیه کمکی مانند ماه‌‌های نهم و دهم، سه تا چهار وعده در روز است و در صورت تمایل شیرخوار، می‌تواند همراه با یک یا دو میان وعده باشد.

– در تهیه غذای کودک باید از یکی از انواع گوشت‌‌های قرمز (گوسفند، گوساله، شتر، جگر) یا گوشت سفید مانند ماهی یا گوشت پرندگان (مرغ، اردک، غاز، کبک و بوقلمون) همچنین تخم‌مرغ، پنیر، غلات، حبوبات و سبزی‌ها استفاده کرد.

– اضافه کردن گرد نعناع، جعفری، کرفس و چاشنی‌هایی مانند آب لیموترش تازه، آب نارنج تازه یا گرد لیمو امانی در آخرین لحظات پخت غذا، غذای کودک را خوشمزه‌تر می‌کند.

– به یاد داشته باشید اضافه کردن نمک به غذای کودک ممنوع است. در نقطه مقابل مصرف چغندر، شلغم و اسفناج از ماه یازدهم به بعد مجاز است.

– به عنوان میان‌وعده می‌توان از تکه‌‌های کوچک میوه، عدسی، نان و خرما، مسقطی، شله‌زرد، انواع حلواهای خانگی (با آرد برنج یا گندم)، بیسکویت‌‌های ساده که بدون کرم و خامه باشند همچنین بستنی پاستوریزه ساده استفاده کرد.

– نان‌‌های برشته که بتوان روی آن کره یا ماست چکیده سالم قرار داد همچنین تکه‌‌های کرفس، هویج یا سیب‌زمینی پخته شده همراه با کره نیز میان‌وعده‌‌های مفید و مناسبی هستند.

3 نکته مهم

– از اول هفت ماهگی که غذای کمکی شروع می‌شود تا پایان 12 ماهگی، غذای اصلی نوزاد هنوز شیر مادر است. از این‌ جهت شیرخوار طی شب و روز به طور مکرر و برحسب تقاضا و تمایل خود (و البته قبل از هر وعده غذای کمکی) با شیر مادر باید تغذیه شود تا تمامی نیازهای اساسی بدن او بطور کامل تامین شود. مجددا تاکید می‌شود غذای کمکی بعد از تغذیه با شیر مادر یا در فاصله تغذیه از دو سینه مادر باشد.

– از دادن آب سالم (جوشیده و خنک شده) چند بار در روز غافل نشوید.

– زمان غذای کمکی بهتر است براساس برنامه خواب نوزاد تنظیم شود؛ مثلا برای شیرخواری که حدود ساعت 10 صبح از خواب بیدار می‌شود می‌توان صبحانه را در آن زمان و سایر وعده‌‌ها را در طول روز ادامه داد در این صورت ممکن است آخرین وعده غذایی کمکی به شرطی که شیرخوار هنوز بیدار باشد به ساعات اولیه شب موکول شود.

 
تهیه شده: نی نی سلامت – ninisalamat.com