جویدن ناخن یکی از عادات کودکان است که والدین را بسیار ناراحت و کلافه می کند. تحقیقات نشان می دهد که تقریباً ۳۸ درصد کودکان ۶ – ۴ ساله ناخن هایشان را می جوند
این عادت تا ۱۰ سالگی به اوج خود می رسد و در مواردی تا ۶۰ درصد کودکان افزایش می یابد. همچنین بیشترین میزان ناخن جویدن در پسران ۱۴ ۱۳ ساله است. ناخن جویدن در دختران حدود ۱۱ سالگی به بیشترین حد خود می رسد. جالب این که تقریباً ۲۰ درصد نوجوانان کماکان درگیر این مشکل هستند و ۲۰- ۱۰ درصد این عده نیز تا بزرگسالی عادت ناخن جویدن را حفظ می کنند.
جویدن ناخن نه تنها منظره ناخوشایندی دارد بلکه موجب بیماری کودک نیز می شود.جویدن ناخن ها به ویژه تا ته پوشش شاخی ناخن منجر به خونریزی می شود و پوست را مستعد تماس با میکروب ها کرده و خطر ابتلا به عفونت را در این ناحیه افزایش می دهد.به علا وه وقتی کودک ناخن های پر از میکروب را وارد دهان می کند خطر ابتلا به امراض مختلف برای وی افزایش پیدا می کند.
علت چیست؟
دلیل ناخن جویدن در کودکان هر چه که باشد باید این عادت رفع گردد. خوشبختانه با درایت و حوصله می توانید با این مشکل مواجه و تا حدی به فرزندتان کمک کنید تا بر این رفتار به مرور زمان فائق آید.
یکی از باورهای رایج این است که فشارهای عصبی و تنش های روزانه موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می شود، این باور که تا حد زیادی نیز درست است موجب شده گروهی از روان شناسان بر این باور باشند که نفس «جویدن ناخن» عادتی زشت و ناپسند نیست، بلکه تنها راهکاری برای رهایی از تنش و استرس در کودک است.
شناسایی عامل برانگیزاننده اولین قدم برای ترک ناخن جویدن: شناسایی دلیل یا دلایل بروز این مشکل است. این مشکل ممکن است به دلایل مختلف از جمله جا به جایی، ورود فرزند جدید، رفتن به مهد کودک، مشاجره یا مرگ در خانواده یا مشکلات مربوط به درس و مدرسه و … اتفاق بیافتد.
رفتار فرزندتان را زیر نظر داشته باشید و دقت کنید در چه لحظات، زمان و مکانی این حرکت را انجام می دهد، به عنوان مثال اگر هنگام تماشای تلویزیون این کار را می کند به او بگویید بر روی دست هایش بنشیند تا فشار بر روی دستانش را حس کند. در کودکان بزرگ تر اغلب می توان در یک موقعیت مناسب با یک صحبت دوستانه علت را شناسایی کنید. پس از شناسایی علت باید در راستای رفع آن بکوشید.
عصبانیت بیش از حد ناشی از فشارهای روحی و اضطراب برای تسکین ناراحتی ها، دلواپسی و تضاد های فکری، بلا تکلیفی به خاطر درگیری با والدین، امتحانات، پاسخ دادن به معلم، تماشای فیلم های ترسناک، تقلید از دیگران، والدین، دوستان،هیجان بیش از حد و عکس العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران از دیگر علل جویدن ناخن محسوب می شود.
راه جلوگیری
علت را رفع کنید: منتظر پاسخ کودکتان که چرا ناخن هایش را می جود نباشید و او را به خاطر انجام این عمل سرزنش نکنید.
توجه کنید کودکتان درچه موقعیت هایی این عمل را انجام می دهد. جست جو کنید که چه مساله ای باعث شده است آرامش و امنیت کودکتان را به هم بزند. آن را دریابید، این تلاش شما برای پی بردن به مشکل کودک و توجه به حل آن می تواند بزرگترین گام برای از بین بردن اختلال ناخن جویدن باشد.
ناخن کودک را کوتاه کنید: کوتاه کردن ناخن های بلند به کودکان در زمینه ترک این عادت بسیار کمک می کند. ناخن های کوتاه شده کمتر جویده می شوند، سعی کنید هرچند روز یک بار ناخن های کودک را بگیرید و سوهان بزنید چرا که ناخنهای دندانه دندانه، خود برای جویدن وسوسه انگیز است.
دعوا نکنید: هیچگاه کودک را بخاطر ناخن جویدن دعوا نکنید بلکه توجه او را از جویدن ناخن دور کنید. کودک باید احساس خوبی نسبت به خود پیدا کند.
پس سرزنش و توبیخ ممنوع. این موضوع را همیشه در ذهن داشته باشید که این گونه حرکات فرزندتان نوعی عادت و به طور ناخودآگاه هستند و بدترین کار ممکن سرزنش، تمسخر و تنبیه کردن است. چنین کارهایی نه تنها مشکل را حل نمی کنند بلکه باعث تشدید این رفتار و بروز مشکلات روحی و روانی بیشتری می شوند.
تا زمانی که فرزندتان با ترک این عادت موافق نیست نباید او را به زور وادار به این کار کنید. شرمنده کردن سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک هیچ اثری درمانی ندارد بلکه عادت را تشدید می کند و باعث اختلالات دیگر نیز می شود. به جای این کار به او اعتماد به نفس بدهید.
حواس کودک ر ا پرت کنید: سعی کنید حواس کودک را هنگام جویدن ناخن پرت کنید، از او کارهایی بخواهید که مجبور شود از انگشتانش استفاده کند درست کردن کاردستی یا کشیدن نقاشی روش خوبی برای این کار است.
کلمه رمز: می توانید با کودک کلمه رمزی که دوست دارد را انتخاب کنید. مواقعی که کودک بی اختیار شروع به جویدن کرد، شما با گفتن کلمه، کودک را متوجه کنید.
فلفل و داروی تلخ نزید: کارشناسان معتقدند پاشیدن فلفل یا مالیدن مواد تلخ به انگشتان و ناخن کاربرد چندانی در درمان این مشکل ندارد.
تشویق و جایزه را فراموش نکنید.میتوانید به ازای هر روزی که کودک از انجام کار خودداری کرد، امتیازی در نظر بگیرید و هر چند امتیازی یک جایزه.در ابتدا جایزه ها چند روز یکبار بعد از مدتی هفتگی و بعد ماهانه داده شود.
در مواردی نادر امکان دارد که نشانه ی اضطراب غیرعادی و شدید باشد که بهترست به مشاور مراجعه شود.
مثلا اگر جویدن، ناگهانی و بی علت آغاز شود یا به سرعت افزایش پیدا کند.
