انتقاد سازنده نشان می دهد که کار چگونه باید انجام شود. در انتقاد سازنده، اظهارنظرهای منفی درباره ی شخصیت کودک کاملا حذف می شوند.
فرزندی دهساله تصادفا لیوان شیر را بر روی میز صبحانه ریخت. مادر:”تو آن قدر بزرگ شده ای که بدانی لیوان را چه شکلی باید نگه داشت تا نیفتد! ببین چند بار است که به تو می گویم مواظب باش” پدر:”بلد نیست خانم، بلد نیست، از بس که دست و پا چلفتی است، همیشه این طور بوده و همیشه هم این طور خواهد بود.” شیری که این فرزند ریخت، 500 تومن ارزش داشت، اما آن تمسخر نیشداری که به دنبال این حادثه صورت گرفت، به اعتماد به نفس کودک لطمه زد و از این لحاظ گرانتر تمام شد. وقتی کارها به طور اشتباه انجام می گیرند و خوب پیش نمی روند، زمان مناسبی نیست که به فرد خلافکار که کار را درست انجام نداده، درباره ی شخصیتش آموزش بدهیم. در این زمان، بهترین کار این است که فقط با خود حادثه برخورد کنیم نه با آن شخص. وقتی کودک بدرفتاری می کند، ما چگونه رفتار کنیم؟ مادر باید توصیه ی خود را با لحنی آرام بیان می کرد:”این طور که می بینم شیر ریخته، اینجا یک لیوان دیگر شیر هست و ابر نیز برای تمیز کردن اینجاست.”سپس میبایست مادر از جایش بلند می شد و لیوان دیگر شیر و ابر را به پسرش می داد. در این حال فرزند سرش را بلند می کرد و با آسودگی خاطر و ناباوری به او نگاه می کرد. وی در عین حال که مادر کمکش می کرد، کار تمیز کردن را به نحو احسن انجام می داد. در این صورت مادر از اضافه کردن اظهار نظرهای تند و تیز و نیشدار یا سرزنشهای مادرانه ی غیر مفید پرهیز کرده بود.
برگرفته از کتاب «رابطه والد و فرزند» – دکتر هایم جینات
قرن هاست که مادران از قدرت معجزه آسای نوازش کودکان به منظور قطع گریه آن ها آگاهی دارند. حالا دانشمندان نیز به قدرت این تماس پی برده اند و حتی از آن در درمان بیماری های گوناگون استفاده می کنند. این لمس و نوازش می تواند از یک دست در دست گرفتن ساده و بغل کردن، تا ماساژهای اختصاصی و حرفه ای باشد. با لمس می توان تب، درد، اضطراب، افسردگی، رفتارهای تهاجمی را مهار کرد، عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشید و التیام را سرعت داد. فشار خون و سرعت ضربان قلب را کم و جریان هوا را در ریه بیماران آسمی تنظیم نمود، روانشناسان بر این باورند که نوازش و لمس کردن پوست روند کاهش دمای بدن کودکان بیمار را سرعت می بخشد. بسیاری از کودکان به دلیل بروز برخی ناراحتیهای روحی و نیاز به لمس محبت والدین دچار بیماری و تب می شوند.
امام صادق علیه السلام می فرماید: انّ الله عزّوجل لیرحم الرّجل (العبد) لشدّه حبّه لولده. مردی که نسبت به فرزند خود محبّت بسیار دارد، مشمول رحمت مخصوص خداوند است. پزشکان بر این عقیده اند کودکانی که در سال اول زندگی خود از کمبود محبت رنج می برند در معرض خطر اختلالات مغزی و مهارت های اجتماعی قرار دارند.
به گفته پزشکان: کودکان مادران مبتلا به مشکلات ذهنی بیشتر در معرض این خطر قرار دارند چرا که رابطه این گروه از مادران با فرزندانشان طبیعی نیست در حالی که نوزادان به تحریک و کنش های اجتماعی نیاز دارند تا توانایی های مغزی آن ها رشد کند. نیاز کودکان به مهر و محبت به اندازه کافی شناخته شده است، اما این شناخت که عشق و علاقه نه تنها در پختگی عاطفی نقش دارد بلکه ساختار مغز را نیز متاثر می‌کند، یافته جدیدی است . به هنگامیکه دانشمندان کودکان یتیمی را مورد مطالعه قرار دادند، در مغز آنها ”حفره سیاهی” یافتند . این همان بخش از مغز است که مسوولیت رشد و تحول در درک احساس و ساخت، عملکرد و هضم عواطف، تجربه زیبایی و لذت، لیاقت و هنر رفتار و برخورد عاقلانه با دیگران را برعهده دارد.
اولین مرحله بیدار و فعال کردن حس لامسه در نوزادان، نوازش و در آغوش گرفتن است. با این عمل به نوزادمان این حس را منتقل می‌کنیم که دوستش داریم و جایش امن است، حسی که حتی خودمان با در آغوش گرفته شدن به آن می‌رسیم.
اولین رابطه نوزاد با دنیای خارج از طریق لمس کردن می‌باشد و این حس را نوزاد از طریق پوست و سپس به وسیله دهان تجربه می‌کند.
در دوران جنینی به دلیل وجود کیسه آبی که در آن قراردارد و به وسیله دیواره بطن مادر، جنین به این احساس آرامش و امنیت دست می‌یابد ولی با تولد، این رابطه فیزیکی از بین می‌رود و اینجاست که نوزاد، نیاز به نوازش پیدا می‌کند تا فقدان رابطه فیزیکی دوران جنینی را جبران کند و والدین با یک برنامه ریزی مناسب بتوانند این خلاء را پر کنند.
کارشناس پرستاری بخش قلب کودکان بیمارستان شهید رجایی می گوید: زمانی که مادر کودک را پس از عمل جراحی قلب در آغوش می گیرد جریان خون طفل افزایش یافته و تنفس به حالت طبیعی بازمی گردد ضمن این که طول مدت بستری کودک نیز کاهش می یابد. وی افزود: بیشترین تاثیر در آغوش گرفتن کودک پس از جراحی، قبل و پس از استحمام است هم چنین پیشگیری از ابتلای کودک به عفونت از دیگر تاثیرات لمس کردن او پس از جراحی است زمانی که پوست بدن مادر و کودک با هم برخورد می کند باکتری های طبیعی پوست مادر به پوست کودک منتقل می شود و همین امر موجب مقاوم شدن باکتری های مفید در بدن کودک می شود که در نتیجه افزایش وزن گیری و کاهش طول بستری را برای کودک به همراه خواهد داشت.
هر چه والدین فرزندان را بیشتر نوازش کنند حرکات تهاجمی در کودکان کمتر می شود. هر چه مهر و محبت این نوازش ها بیشتر باشد در خلقیات کودکان تأثیرگذارتر و مثبت تر است.
روانشناسان براین باورند که والدین می بایست هر شب پیش از خواب برای کودکانشان لالایی بخوانند و آنها را چند دقیقه در آغوش بگیرند تا نه تنها سلامت روحی کودکانشان را حفظ کنند بلکه تعداد دفعات بروز انواع بیماریها را در فرزندشان نیز کاهش دهند.
دانشمندان اعلام کردند که تحقیقات نشان می دهد: کودکانی که با محبت و مهربانی لمس می شود، کمتر از آنان که تماس محبت آمیز با والدین شان ندارند گریه می کنند یا بیمار می شوند. همچنین بررسی های جدید نشان داده هر چه والدین فرزندان را بیشتر نوازش کنند حرکات تهاجمی در کودکان کمتر می شود. هر چه مهر و محبت این نوازش ها بیشتر باشد در خلقیات کودکان تأثیرگذارتر و مثبت تر است. همچنین دیده شده که نوازش باعث پایین آمدن سطح هورومون کورتیزول (هورمون استرس تولید شده در غده آدرنال) می شود.
وقتی دو نفر با هم دست می دهند، فشار متوسطی که دو دست به هم وارد می کنند، یکی از اعصاب دوازده گانه مغز را تحریک کرده و باعث کند شدن ضربان قلب و پایین آمدن هورمون های استرس از جمله کورتیزول می شود. نکته مهم دیگر این است که با ارتباط جسمی ناشی از نوازش و تماس با کودک، در والدین نیز احساس آرامش و اطمینان ایجاد می شود. ارتباط غیرکلامی که همواره در حین نوازش کودکتان برقرار می شود، جرقه ارتباطی تعاملی و دو طرفه را روشن می کند تا آنجا که این ارتباط می تواند در آینده نیز بین والد و کودک برقرار و ادامه داشته باشد. هنگامی که کودکان عشق صادقانه دریافت کنند چنان حس عمیقی از امنیت در آنها ایجاد می شود که تقریباً همیشه کمتر نیازمند دیگری هستند. در نتیجه بزرگسالانی که از لحاظ عاطفی نیازمند هستند عمدتاً آنهایی هستند که هنگام رشد محبت کافی از پدر و مادر ندیده اند یا کسانی هستند که محبت والدینشان یا متغیر بوده یا خالصانه نبوده است.
